تهاجم فرهنگی بر خلاف ظاهر ساده آن ، مفهومی عمیق و پیچیده دارد و هدف نهایی آن از بین بردن خلوص یک آیین وتمدن و وارد کردن عناصر بیگانه و انحراف آن است .
تهاجم فرهنگی پدیده ای برنامه ریزی شده محسوب می شود که متأسفانه برخی آن را توهم می پندارند و شاید عدم آگاهی از جریانات مرموز تأثیر گذار در تهاجم یا ساده انگاری ، منشأ این تصور باشد .
تهاجم فرهنگی بنا به نگرش عمیق و فرمایش دقیق مقام معظم رهبری حضرت آیت ا.. خامنه ای تهاجم فرهنگی نیست بلکه شبیخون فرهنگی است که دشمن به رهبری آمریکا سعی می کند با استفاده از آن از مردم و انقلاب اسلامی ایران سلب ماهیت کرده و مردم را از ارزشهای والای اسلامی ، انقلاب اسلامی و فرهنگ اسلامی ? دور سازد و انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران
را به زانو در آورد .

1- مفهوم تبادل فرهنگی
هیچ ملتی از فراگیری و استفاده از معارف سایر ملت ها و ملیت ها در تمام زمینه ها از جمله فرهنگ و مسائلی که عنوان فرهنگ به آن اطلاق می شود بی نیاز نیست و به همین وسیله تبادل فرهنگی ، امری لازم و ضروری به شمار می رود .
در طول تاریخ ملت ها در ارتباطات خود یا یکدیگر ، آداب ، چگونگی زندگی ، خلقیات ، علم و فن ، چگونگی لباس پوشیدن ، زبان ، آداب معاشرت ، معارف دین و ? را از یکدیگر فرا گرفته اند .
این نحوه ارتباطی و تبادلی که تبادل فرهنگی نام دارد ، مهم ترین نوع ارتباط ملت ها در طول تاریخ تشکیل داده که گاه از تبادل اقتصادی نیز مهم تر بوده است .
ملت ایران در طول تاریخ از ملت های دیگر چیزهای بسیار آموخته است و به همین ترتیب فرهنگ بومی خود را نیز در کنار یادگیری از دیگران ، به آنها آموخته است .
این امر برای ماندن معارف و حیات فرهنگی در سرتاسر جهان روندی ضروری و مستمر محسوب می شود . به طور مثال تحت کوشش برخور داری از وجدان کار ، علاقه مندی و اشتیاق به کار ، وقت شناسی نظم و ترتیب ، ادب و احترام به خصوصیاتی است که ملت ها بدان علاقمند بوده ، و در صدد آموختن یا آموزش آن بر آیند .

2- مفهوم تهاجم فرهنگی
تهاجم فرهنگی عبارت است از هجوم یک مجموعه سیاسی یا اقتصادی به بنیادهای فرهنگی یک ملت به منظور بی هویت کردن و سپس اسیر کردن آن
ملت و اجرای مقاصد خام و مورد نظر خویش از طریق یک برنامه مشخص و از پیش تعیین شده در محیط هایی که یک فرهنگ ملی و مدافع حیثیت خود وجود دارد .‌اولین هدف تهاجم فرهنگی ، از میان بردن یا تضعیف فرهنگی بومی و سپس جانگزینی آن با فرهنگ وارداتی مورد نظر است .
بررسی تاریخی نشان می دهد که استعمار گران قبل از ورود سیاستمداران ، سربازان ونظامیان خود در آسیا ، آمریکای لاتین و آفریقا ، ابتدا میسیون های مسیحی و هیأت های تبشیری مسیحی ، که وظیفه شان تبلیغ مسیحیت بود ، را وادار می کردند و پس از مسیحی ساختن افراد ، طناب استعماری را به گردن آنها انداخته وبا دور کردن آنها از فرهنگ ملی وبومی ،آنها را از خانه و کاشانه آواره می نمودند .
از طرف دیگر در تهاجم فرهنگی ، استعمار گران خصوصیات خوب و پسندیده ،خود را به سایر کشورها و ملت ها صادر نمی کنند ، بلکه به صدور خصوصیاتی می پردازند که با ایجاد غفلت در آنها از طریق دور شدن از فرهنگ ملی و بومی ، زمینه غارت و چپاول منابع این کشور ها را فراهم آورند . تاریخ ایران خود گواه این مدعاست .
هنگامیکه اروپایی ها تهاجم فرهنگی را به کشور ما آغاز کردند ، صفات و روحیات پسندیده آنها چون وقت شناسی ، شجاعت ، خطر کردن ، کاوش و کنجکاوی در مسائل و موضوعات علمی ، نظم و دقت و ? به کشور ما وارد نشد ، بلکه تنها بی بند و باری اخلاقی و جنسی را وارد کشور ما کردند تا از طریق آنها به چپاول و غارت منابع فراوان ایران بپردازند .

3- ویژگیها و تفاوتهای تبادل فرهنگی و تهاجم فرهنگی
برخی از ویژگی ها و تفاوت های تبادل فرهنگی و تهاجم فرهنگی به قرار زیر است :
1- در تبادل فرهنگی ، هدف بارور کردن و کامل کردن فرهنگ ملی و بومی است ، ولی در تهاجم فرهنگی ، هدف متفرق کردن ، ریشه کن کردن و از بین بردن فرهنگ ملی می باشد .
2- در تبادل فرهنگی ، ملت گیرنده _ فرهنگ ، امور مطبوع ، دلنشین ، خوب و مورد علاقه را می گیرد ، ولی در تهاجم فرهنگی ، دشمن نقطه ای از فرهنگ خود را به ملت مقابل و گیرنده می دهد که از طریق آن به هدف خود دست یابد .
3- تبادل فرهنگی دو طرفه و با علاقمندی است ، در حالی که تهاجم فرهنگی از طرف دشمن انجام می شود تا فرهنگ مقابل را ریشه کن کند .
4- تبادل فرهنگی در هنگام قوت و توانایی یک ملت ، ولی تهاجم فرهنگی در روزگار ضعف یک ملت صورت می گیرد .
5- تبادل فرهنگی در کمال اختیار صورت می گیرد ، در حالی که تهاجم فرهنگی با زور گویی همراه است .
6- تبادل فرهنگی در فضای صفا و صدق و دوستی است ، ولی تهاجم فرهنگی در فضای ریا و کینه توزی ودشمنی است .
7- تهاجم فرهنگی ، همانند تبادل فرهنگی ، یک کار آرام و بی سر و صدا است . به عبارت دیگر ، کار فرهنگی اعم از تبادل فرهنگی یا تهاجم فرهنگی کاری بی سر و صدا بوده و نیازی به هوشیاری جدی دارد.
4- ریشه های تاریخی تهاجم فرهنگی
تهاجم فرهنگی غربی علیه ملت و کشور ایران به طور مشخص از دوران رضا خان آغاز شد . البته قبل از آن مقدمات تهاجم فراهم شده و در کنار کارهای فراوان ، روشنفکران وابسته را به داخل کشور گسیل کرده بودند ، زمانی که غرب مسلط و پیشرفته در علم و تکنولوژی می خواست پایگاه نفوذ و سلطه خود را در ایران مستحکم نماید ، ابتدا از طریق روشنفکری و عناصر خود فروخته وارد شده و اقدام کرد .
جریان روشنفکری در ایران از دوره قاجاریه به بعد ، بیمار و وابسته متولد شد . متأسفانه معدود روشنفکران سالم و خالص میان روشنفکران وابسته فرصت ظهور و بروز نیافته و در میان آنها گم شدند . این جریان از ابتدا وابسته بود تا زمان رضاخان پهلوی ، جریان روشنفکری در کشور ما جایگاه و پایگاه خود را کسب نکرده و نتوانست تأثیر عمده ای در کشور بگذارد .
رضاخان پس از رسیدن به قدرت ، بزرگ ترین قدم را یه نفع فرهنگ غرب و در حقیقت سلطه غرب و استعمار انگلیس در ایران برداشت ، وی به دستور اربابان خود با اقداماتی از قبیل عوض کردن لباس مردم کشور ، کشف حجاب ، ممنوعیت دین و شعائر دینی و عزاداری و تعییر سنت های مردمی بومی ، بزرگترین خیانت را به کشور و مردم ایران و مهمترین خدمت را به کشور های غربی و در رأس آنها انگلستان انجام داد و به چهره محبوب غرب البته نه محبوب آحاد مردم و افکار عمومی ، بلکه محبوب سلطه گران و سیاستمداران غربی ? تبدیل شد .
بدین ترتیب تهاجم فرهنگی غرب علیه اسلام و ملت ایران از زمان رضاخان به صورت جدی آغاز شده شکل های گوناگونی را یافته و تجزیه کرد . این تهاجم در دوران محمد رضا خان به خصوص در 20 سال آخر حکومت وی شکل خطرناک تری پیدا کرد .

شیوه های تهاجم فرهنگی
دشمنان انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و در رأس آنها آمریکا در راستای تهاجم فرهنگی در خلال سال های اخیر شیوه های مختلفی را به کار گرفته اند که برخی از این روش ها به قرار ذیل است :
1- اتهام ضدیت نظام جمهوری اسلامی ایران با آزادی ، این اتهام در حالی صورت می گیرد که به جرأت می توان ادعا کرد که ایران اسلامی یکی از کشورهایی است که آزادی در چهار چوب موازین اسلامی در انواع مختلف آزادی بیان عقیده و ? وجود دارد .
2- سست کردن پایه های ایمان جوانان نسبت به موضوعات دینی ، اعتقادی و مذهبی است
3- سوق دادن جوانان به سمت فساد و ابتذال ، شهوترانی ، میگساری ، استعمال مواد مخدر و.. روش هایی است که دشمن در این راستا به کار گرفته و از آنها استفاده می کند .
4- تحقیر و منزوی کردن جریان ادب ، هنر و فرهنگ اسلامی و انقلابی .
5- بی اعتنایی به آثار و فرآورده های هنری .
6- دفاع دروغین از حقوق بشر و اتهام نقض حقوق بشر به ایران .
7- عدم توجه لازم به ارزش های اسلام و انقلاب اسلامی در بخش های فرهنگی .
8- راه انداختن رادیوها ، توزیع فیلمهای ویدیویی و تجهیزات ماهواره ای ارزان و به راه انداختن سایتهای کامپیوتری مبتذل و سوء استفاده از تکنولوژی پیشرفته ارتباطات از روشهای مؤثر تهاجم فرهنگی است .

روشهای مقابله با تهاجم فرهنگی
1- اصلاح و تجدید نظر در ساختار نظام فرهنگی .
2- اصلاح و تجدید نظر در ساختار نظام آموزشی .
3- توجه به اسلام به عنوان دین حیاتبخش و انسان ساز .
4- توجه به ارزش های انقلاب اسلامی .
5- گرامی داشتن و حمایت از عناصر مؤمن خودی .
6- نظارت قانونمند به محصولات فرهنگی .
7- اهتمام جدی به اجرای سیاست های فرهنگی ، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی .
8- تکیه بر فرهنگ بومی در ایران .
9- افزایش بینش و آگاهی مردم و آشنا ساختن آنها با فرهنگ غنی و میراث مفاخر فرهنگی اسلامی ایران .
01- فراهم ساختن زمینه رشد استعدادها و ظرفیت های جوانان و پرورش آنها و حمایت از نیروهای خلاق ، و متعهد در زمینه های فرهنگی و هنری .
11- برنامه ریزی برای استفاده بهینه نوجوانان و جوانان از اوقات فراغت .
21- بسط و گسترش کانون ها و مؤسسات فرهنگی ، هنری و ورزشی .
31- استفاده از تکنولوژیهای پیشرفتة ارتباطی و تبلیغی در معرض فرهنگ اسلامی .
41- طراحی دو نظام مطبوعاتی و رسانه ای مستقل با فرهنگ دینی و ملی .

بر گرفته شده از  حسن فروتن
رئیس دفتر فرهنگ اسلامی                               

       شهناز سراج ارشد مدیریت امور فرهنگی